Hisse Kanıtı (Proof-of-Stake – PoS), blokzincir ağlarında işlemleri doğrulamak ve ağ üzerinde dağıtık mutabakata ulaşmak için kullanılan bir konsensüs algoritmasıdır. PoS sistemlerinde, bir sonraki bloğu kimin oluşturacağı, ağda ne kadar kripto para bulundurduğuna (stake ettiği miktara) bağlı olarak seçilir. Yani bir katılımcının ağı ne kadar çok desteklediği ve cüzdanında ne kadar coin tuttuğu, işlem onaylama gücünü doğrudan etkiler.
Bu model, donanım gücüne dayalı olan İş Kanıtı (Proof-of-Work – PoW) sisteminden farklıdır. PoS’ta, güçlü ekipmanlara değil, ağa sağlanan finansal katkıya öncelik verilir. Bu nedenle PoS algoritmaları, enerji verimliliği açısından daha sürdürülebilir ve çevre dostu bir alternatif olarak öne çıkar.
PoS Algoritmaları Nasıl Çalışır?
PoS tabanlı ağlarda, işlemleri doğrulayan düğümler “forger” veya “minter” olarak adlandırılır. Bu düğümler, belirli bir miktar coin’i belirli bir süre boyunca ağda tutarak stake eder. Stake edilen miktar, katılımcının doğrulayıcı olarak seçilme ihtimalini artırır. Ancak birçok ağda seçim tamamen rastgele değildir; algoritmalar stake süresi, coin miktarı, geçmiş işlem onayları ve bazen rastgelelik gibi farklı kriterleri birlikte değerlendirir.
PoS sistemlerinde tüm coin’ler genellikle dolaşımdadır; bu nedenle yeni blok doğrulayıcıları madencilik ödülü (block reward) yerine işlem ücretleri ile ödüllendirilir.
PoS ve PoW Arasındaki Farklar
- Enerji Tüketimi: PoW sistemleri yüksek enerji tüketimiyle eleştirilirken, PoS çok daha düşük kaynakla çalışabilir.
- Donanım Gereksinimi: PoW’da güçlü cihazlar gerekirken, PoS’ta sadece coin tutmak yeterlidir.
- Merkeziyetsizlik Riski: PoS sistemleri büyük coin sahiplerine avantaj sağladığı için merkezileşme riski taşıyabilir.
- Güvenlik Yapısı: PoW sistemlerinde saldırılar için fiziksel enerji gerekirken, PoS’ta kötü niyetli katılımcının stake ettiği varlıklar tehlikeye atılmış olur (slashing).
Fintek Dünyasında PoS’un Yeri
PoS, enerji verimliliği ve çevre dostu yapısı sayesinde, özellikle son yıllarda Ethereum 2.0 gibi büyük projelerin tercih ettiği model haline gelmiştir. Ayrıca, staking kavramı ile yatırımcılara pasif gelir elde etme imkânı sunması, PoS sistemlerini DeFi uygulamaları için de cazip kılmıştır.
Finansal teknolojiler açısından PoS, ağ güvenliğini sağlarken aynı zamanda ekonomik katılımı teşvik eden ve kullanıcı dostu olan geleceğe dönük bir mutabakat modelidir.
